طبق قانون، ساعت اشتغال هر کارگر در روز ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه  است که معادل ۴۴ ساعت فعالیت در هفته یا ۲۲۰ ساعت در ماه است. طبق قانون، هر ماه شمسی، ۳۰ روز است. طبق قانون وزارت تعاون و تامین اجتماعی، محاسبه حقوق فعالیت شاغلان در شب، روزهای تعطیل، ماموریت ها، بدی آب و هوا و کسر حقوق بیمه، تابع فرمول هایی است که در این گفتار اشاره شده است.

این گفتار، اطلاعات جامعی درباره قوانین اشتغال و هم چنین ماده و تبصره های مهمی که همه شاغلان و بیمه پردازان اجباری سازمان تامین اجتماعی باید بدانند را ارائه کرده  است. لینک این گفتار را از طریق کانال هایی که در شبکه های اجتماعی عضو هستید، به  اشتراک بگذارید.

با ما همراه باشید.

حتما بخوانید : رد نکردن گزارش فصلی چه عواقبی دارد ؟

نحوه محاسبه حقوق اضافه کاری، شب کاری و روزهای تعطیل و کسر حق بیمه

(جزییات حقوق و دستمزد سالانه را صرفا در سایت وزارت تعاون و راه اجتماعی دنبال کنید)

ماده ۵۱ قانون کار و محاسبه ساعت کار عادی

پیش از محاسبه هر عنصری از حقوق و دستمزد ماهانه شاغلان، بایستی ساعات فعالیت هر فردی که استخدام شده  است، جمع آوری شود. طبق ماده پنجاه و یک قانون اشتغال ایران (قانون کار)، ساعت فعالیت شاغلان نباید بیش از ۸ ساعت در شبانه روز باشد و در تبصره ۱ آن نیز ذکر شده  که ساعات فعالیت در هفته، نباید از چهل و چهار ساعت تجاوز کند. طبق ماده شصت و دوم قانون اشتغال، روز جمعه، روز تعطیل محسوب می شود و مزدش به فرد تعلق می گیرد. پس ساعت فعالیت عادی یک شاغل در روز، ۷ ساعت و ۲۰  دقیقه خواهد بود.

اگر شما عدد چهل و چهار را بر ۶ تقسیم کنید، به  ۲۰/۷ می رسید.  در ماده شصت و چهارم قانون اشتغال به  این موضوع اشاره شده که مرخصی سالانه شاغلان با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعا یک ماه است. پس، با احتساب ماده شصت و دوم و شصت و چهارم قانون اشتغال می توان روز های فعالیت یک شاغل را این گونه محاسبه نمود که روز های فعالیت به علاوه مرخصی استحقاقی به علاوه روز های جمعه و  تعطیلات، جمع کارکرد ماهانه او را رقم خواهد زد.

در نیمه اول سال، سی و یک روز و برای نیمه دوم سال، ۳۰ روز و برای اسفند ماه نیز معمولا بیست و نه روز خواهد بود.

حداقل و حداکثر ساعت کار در ماه

با در نظر گرفتن موضوعاتی که در بالا اشاره شد و با توجه به این که ساعت کاری هر شاغل در ایران، ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه است، لذا ساعت فعالیت عادی شاغلان بر اساس این فرمول که در  زیر  آمده است، محاسبه می سود:

(روز های عادی x۲۰/۷) + (روز های جمعه و تعطیلات x ۲۰/۷) + (روز های مرخصی x۲۰/۷)

ساعت فعالیت عادی هر شاغل = روز های هر ماه ضرب در ۲۰/۷

با توجه به فرمول فوق، ساعت فعالیت عادی شاغلان در شش ماهه اول سال، ۲۲۷ ساعت و در شش ماهه نیمه دوم سال، ۲۲۰ ساعت است. در ماه اسفند، ۲۱۲ ساعت خواهد بود.

نحوه محاسبه اضافه کاری

هر فرد در هفته، جمعا ۴۴ ساعت فعالیت می کند که در ماه، ۲۲۰ ساعت می شود. نحوه محاسبه اضافه کاری به این صورت است که ساعات اضافه کاری در ۲۲۰ ساعت ضرب شده و ماحصل، در ۱۴۰ درصد ضرب می شود. عددی که بدست می آید، بر حقوق پایه کارگر تقسیم می شود.

طبق ماده پنجاه و نهم قانون کار جمهوری اسلامی ایران، ارجاع هر فعالیت اضافی به شاغلان در شرایط عادی، با رعایت موافقت مستخدم و پرداخت ۴۰  درصد اضافه بر مزد به ازای هر ساعت فعالیت و عملکرد عادی، مجاز خواهد بود. به همین خاطر در فرمول محاسبه اضافه کار، عدد ۱۴۰ درصد را شاهد هستیم که جمع ۱۰۰ و ۴۰ خواهد بود.

حتما بخوانید : مالیات بر ارزش افزوده چیست ؟

نحوه محاسبه حقوق روز تعطیل

حقوق روز تعطیل به این صورت است که ساعاتی که کارگر در روز تعطیل کار می کند، بایستی در ۱۴۰ درصد ضرب شده و ماحصل نیز در ۲۲۰ ساعت. عدد به دست آمده به حقوق پایه کارگر، تقسیم  می شود.

طبق ماده شصت و دوم قانون کار، روز جمعه، روز تعطیل همه کارگران در طول هفته بوده و کارگران، مزد این روز را دریافت می کنند. لذا اگر فردی در این روز، موظف به فعالیتی اشتغال داشته باشد، بایستی حقوق روز تعطیل به او پرداخت شود. توجه داشته باشید که شاغلانی که به هر عنوان در روز های جمعه طول ماه، مشغول به فعالیت می شوند، در مقابل عدم استفاده از تعطیلی روز جمعه، ۴۰ درصد اضافه بر مزد دریافت می کنند.

نحوه محاسبه حقوق شب کاری

در بسیاری از کارخانجات و مراکز تولیدی و بهداشتی و خدماتی سراسر  کشور، شاغلان مجبورند ساعاتی را در شب فعالیت داشته باشند. نحوه محاسبه حقوق شب کاری مزد بگیران به  این صورت است که تعداد ساعت شب کار ی شاغلان در ۱۳۵ درصد ضرب شده و ماحصل، در دویست و یست ساعت کار در ماه ضرب می شود. عدد بدست آمده باید بر حقوق پایه شاغل تقسیم شود.

نکته ای که درباره محاسبه حقوق شب کاری شاغلان باید مد نظر شرکت ها و موسسات تولیدی و خدماتی و بهداشتی باشد، ماده پنجاه و هشتم قانون اشتغال می باشد که به این موضوع اشاره می کند که به ازای هر ساعت فعالیت شبانه شاغلان غیر نوبتی،  بایستی سی و پنج درصد اضافه بر مزد ساعت فعالیت عادی، تعلق بگیرد. در ماده پنجاه و هشتم قانون کار، به کارگران غیر نوبتی اشاره شده است.

یعنی اگر ساعت کار رسمی کارگری، شیفت شب باشد، حقوق شب کاری به وی تعلق نمی گیرد. چرا که ساعت فعالیت رسمی او، شب بوده و در صبح، عملکردی  نداشته است.

نحوه محاسبه حقوق کارهای نوبت کاری

برای فعالیت نوبت کاری هم نحوه حقوق به این صورت است که در ادامه اشاره می شود:

  • نحوه محاسبه حقوق و دستمزد نوبت کاری که بین صبح و عصر قرار می گیرد به این صورت است که تعداد ساعت نوبت کاری در عدد ۱۱۰ درصد ضرب شده و ماحصل، در ۲۲۰ ساعت (تعداد ساعت در نیمه دوم سال)، ضرب می شود. عددی که بدست می آید بر حقوق پایه کارگر، تقسیم می شود و مبلغ ریالی حقوق کارهای نوبت کاری که در این بازه زمانی انجام می شود، استخراج خواهدشد.
  • نحوه محاسبه حقوق کار نوبت کاری بین صبح و عصر و شب انجام می شود، به این صورت است که ساعات نوبت کاری، در عدد ۱۱۵ درصد ضرب شده و ماحصل، در عدد ۲۲۰ ساعت ضرب می شود. عدد بدست آمده را بر حقوق پایه تقسیم می کنیم تا حقوق نوبت کاری استخراج شود.
  • نحوه محاسبه حقوق کار نوبت کاری که صبح و شب و یا عصر و شب انجام می شود به این صورت است که تعداد ساعت نوبت کاری در ۱۲۲.۵ درصد ضرب شده و ماحصل، در ۲۲۰ ساعت ضرب می شود. عدد حاصله بر حقوق پایه ماهانه کارگر، تقسیم می شود.

نحوه محاسبه مزایای پایان خدمت و عیدی کارگران

برای محاسبه سنوات،  تعداد روز های کارکرد را در ۳۶۵ روز ضرب کرده و آن را بر حقوق پایه تقسیم  می کنند. طبق ماده بیست و چهارم قانون کار، کارفرما موظف است که به کارگری که طبق قرارداد، یک  سال یا بیش تر کارکرده است، بر اساس آخرین حقوق، مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار  پرداخت کند.

عیدی سالانه کارگران، ۲ برابر پایه حقوق است. مشروط بر این که از ۳ برابر حدقل حقوق همان سال بیشتر نشود. مثلا حداقل حقوق سال ۹۸، ۱۶ میلیون ریال است و عیدی سالانه نیز بین ۳۲ میلیون ریال تا ۴۸ میلیون ریال خواهد بود.

اگر عیدی از ۳ برابر حداقل  حقوق همان سال بیشتر می شد، روزهای کارکرد ضرب در ۳ برابر حداقل حقوق پایه تقسیم  بر ۳۶۵ روز سال، میزان عیدی  خواهد بود.

نحوه محاسبه حقوق ماهانه

ماه شمسی، ۳۰  روز است. پس در قانون کار، مزد و مزایایی که به کارگر تعلق میگیرد، بر  اساس ۳۰  روز محاسبه می شود. البته، پرداخت مزد و مزایای متعلقه، در ماه های ۳۱ روزه، تقسبم  بر ۳۰ شده و در عدد ۳۱ ضرب می شود.

در ماه های ۲۹ روزه، بر  عدد ۳۰ تقسیم می شود و در ۲۹ ضرب می گردد.  بنابراین، تعیین  حقوق و دستمزد بر مبنای ماه ۳۰  روزه و پرداخت آن بر اساس تعداد روزهای ماه  انجام می شود.زمانی که از سوی شورای عالی کار در پایان هر سال یا نهایت در فروردین سال بعد، حداقل  مزد کارگران اعلام می شود، این مبلغ اعلامی، بر اساس ۳۰ روز ماه شمسی  است. اما زمان پرداخت حقوق به کارگر، بایستی به  تناسب تعداد روز های ماه مورد نظر، محاسبه شود.

همان طور که در ابتدای این گفتار اقتصاد شهروند عرض شد، ساعت کاری در روز، هفت ساعت و ۲۰ دقیقه  است. بنابراین هر شخص، بایستی در ماه، ۳۰ تا ۷.۳۳ کار کند که تقریبا ۲۲۰ ساعت می شود. اگر جمعه ها و نصف روز پنج شنبه و سایر روز های تعطیل رسمی را از آن کم کنیم، خالص کارکرد شخص بدست می آید.

مثال

فرض کنیم  که فردی در ماه، ۱۸۰ ساعت کار میکند. کل حقوق یک ماه را دریافت میکند. در واقع،  بخشی از حقوق که دریافت می کند، بابت ساعاتی است  که شخص، هیچ فعالیتی ندارد.

طبق قانون کار، فرد بایستی ۴۴ ساعت در هفته  کارکرده  و یک روز جمعه هم استراحت کند. اما حقوق آن پرداخت می شود. بنابراین، ۴۴ ساعت  تقسیم  بر  ۶  روز  کاری، ۷ ساعت و ۳۳ دقیقه است  که تقریبا همان ۷ ساعت  و ۲۰ دقیقه  می شود.

پاسخ به سوالات متداول

در رابطه با اختلافات کارگری و کارفرمایی، بایستی به چه مرجعی رجوع کرد؟

اداره کار در استان محل اشتغال نه استان محل سکونت.

چه فرقی بین حقوق اولاد و حق عائله مندی در فیش حقوق وجود دارد؟

در مواد هشتاد و ششم و هشتاد و هفتم قانون تامین اجتماعی، به این موضوع اشاره شده است. آن چه در موقع عائله مندی آمده، در واقع حق اولاد بوده و پرداخت آن بابت فرزندان است و همسر را شامل نخواهد شد. مبلغ کمک عائله مندی برای هر فرزند در ماه، معادل ۳ برابر  حداقل دستمزد  روزانه کارگر ساده در مناطق مختلف بوده و شرایطی دارد.

  • بیمه شده، حداقل سابقه پرداخت حق بیمه  ۷۲۰ روز کاری را داشته باشد.
  • سن فرزندان وی از ۱۸ سال کم تر باشد یا اشتغال به تحصیل داشته باشند.

کارفرما بایستی پیش از پرداخت  حق عائله  مندی، سابقه بیمه کارگر را از  سازمان استعلام کرده و در صورت وجود سابقه لازم (۷۲۰ روز) حق عائله مندی را به حساب کارگر واریز کند. حقوق عائله مندی، به  مشمولین قانون تامین اجتماعی و قانون کار تعلق می گیرد و مشمولین سایر صندوق ها (مثل صندوق بازنشستگی یا صندوق فولاد)، را شامل نمی شود.

جدید ترین اطلاعات مربوط به کسر حقوق بیمه در سایت سازمان تامین اجتماعی

(جدید ترین اطلاعات مربوط به کسر حقوق بیمه را در سایت سازمان تامین اجتماعی دنبال کنید)

چه وجوهی مشمول کسر حق بیمه از فیش حقوق کارگر است؟

  • حقوق و دستمزد و کارمزدها
  • فوق العاده های شغلی  کارگران
  • هر نوع اضافه کاری شامل شب کاری و نوبت کاری
  • هر گونه فوق العاده خارج از مرکز
  • هر گونه فوق العاده انجام کارهای سخت و زیان بار
  • هر گونه هزینه خواربار و مسکن
  • هر گونه مزد ایام تعطیل و مرخصی استحقاقی
  • هر گونه فوق العاده  های ثابت
  • هر گونه  پایداش به جز مواردی که مشمول کسر حقوق بیمه نیستند.

چه وجوهی مشمول کسر حق بیمه نمی شود؟

  • باز خرید ایام مرخصی
  • کمک هزینه اولاد
  • هزینه سفر و فوق العاده ماموریت ها
  • عیدی و پاداش نهضت سواد آموزی
  • حق شیر و پاداش افزایش تولید
  • خسارت اخراج و مزایای پایان کار
  • حق همسر که در اجرای قانون نظام هماهنگ پرداخت به کارکنان دولت که مشمول قانون تامین اجتماعی هستند، پرداخت می شود.

تعلق حقوق کار در روزهای جمعه برای کارگری که ماموریت می رود چگونه  است؟

پرداخت فوق العاده جمعه کاری، یک  مقرری عام است و بایستی در کلیه موارد و شرایط به مرحله اجرا درآید. پس، شخصی که در روز جمعه، به ماموریت می رود، هم  از حق ماموریت و هم  از  فوق العاده کار در روز جمعه، برخوردار خواهد شد. هم چنین  بایستی یک روز دیگر به  عنوان روز تعطیل برای کارگر مزبور، در نظر  گرفته شود.

مبنای اضافه کاری کدام است؟

بر اساس فعالیت در شش ماهه اول سال یا شش ماهه دوم سال، اضافه کاری فرق دارد. اما مبنا، همان ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه  است.

فهرست  ریز حقوق و مزایا و اضافه کاری  در سال  ۹۸

  • مزد روزانه ۹۸ : ۵۰۵ هزار و ۶۲۷ ریال
  • حقوق ماهانه ۳۰ روز در سال  ۹۸: ۱۵ میلیون و ۶۱۸ هزار و ۶۲۷ ریال
  • حقوق ماهانه ۳۱ روزه در سال ۹۸: ۱۵ میلیون و ۶۷۴ هزار و ۴۳۷ ریاال
  • بن کارگری ماهانه در سال۹۸: ۱ میلیون و ۹۰۰ هزار ریال
  • حق مسکن ۹۸ ماهانه کارگران: ۴۰۰ هزار ریال
  • حق اولاد برای هر کارگر که فرزند زیر ۱۸ سال دارد معادل ۳ روز مزد (تک فرزند): ۱ میلیون و ۵۱۶ هزار و ۸۸۱ ریال
  • حق اولاد برای هر مارگر که فرزند ۱۸ سال دارد معادل ۳ روز مزد (۲ فرزند): ۳ میلیون و ۳۳ هزار و ۷۶۳ ریال
  • عیدی پاداش ۹۸ معادل ۶۰ روز مزد برای هر سال: ۳۰ میلیون و ۳۳۷ هزار و ۶۲۰ ریال
  • سنوات خدمات یا پایان کار ۹۸: معادل ۳۰ روز مزد برای هر سال: ۱۵ میلیون و ۶۱۸ هزار و ۸۱۰ ریال
  • مبلغ مانده مرخصی ۹۸ کارگران (سالانه ۳۰ روز با احتساب ۴ روز جمعه): ۱۳ میلیون و ۱۴۶ هزار و ۳۰۲ ریال
  • مبلغ مانده مرخصی ۹۸ کارگران (معادل ۱۶ ساعت ماهانه برابر ۲ روز و یک و نیم ساعت ماهانه): ۱ میلیون و ۹۵ هزار و ۵۲۵ ریال
  • مزد هر ساعت کار عادی کارگران برابر است با مزد روزانه تقسیم بر ۳۳/۷ که در بالا گفتیم: ۶۸ هزار و ۹۸۰ ریال
  • فوق العاده اضافه کار ۹۸ بابت هر ساعت: ۹۶ هزار و۵۷۳ ریال و ۷۰۷ هزار و۸۷۸ ریال برای هر روز
  • فوق العاده شب کاری ۹۸ معادل ۳۵ درصد مزد ساعاتی:  ۲۴ هزار و۱۴۳ ریال به ازای هر ساعت
  • فوق العاده نوبت کاری ۹۸ برای ماه ۳۰ روزه (صبح تا ۱۰ عصر شامل ۱۰ درصد حقوق): ۱ میلیون و ۵۱۶ هزار و ۸۸۱ ریال
  • فوق العادن نوبت کاری ۹۸ برای ماه ۳۰ روزه (صبح و عصر و شب شامل ۱۵ درصد حقوق ماهانه): ۲ میلیون و ۲۷۵ هزار و ۳۲۲ ریال
  • فوق العاده نوت ۹۸ برای ماه ۳۰ روزه (صبح تا و یا عصر تا شب شامل ۵.۲۲ درصد حقوق ماهانه): ۳۴۱ میلیون و ۲۹۸ هزار و ۲۲۵ ریال
  • جمعه کاری ۹۸ کارگران قانون کار شامل ۴۰ درصد مزد ساعتی: ۲۷ هزار و ۵۹۲ ریال برای هر ساعت

همراه گرامی

اگر در محاسبه حقوق و دستمزد و اضافه کار و فوق العاده ماموریت و محاسبه حق بیمه و امثالهم، با پرسشی  روبرو شدید، سوالات خود را در این گزارش از شرکت حسابداری ترازمالی کامنت کنید.  آشنایی با دستورالعمل های جدید سازمان تامین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را توصیه می  کنیم. حداقل دستمزد پایه ماهانه کارگران در سال ۱۳۹۹، روزهای پایانی اسفند ۹۸ یا اوایل فروردین ۱۳۹۹ اعلام خواهد شد که احتمالا حدود ۲۰ میلیون ریال خواهد بود.